Kiefer
"Kunst is verlangen, je komt er nooit bij, maar je blijft aanhouden in de hoop dat het wel lukt."
Met deze zin van Anselm Kiefer (1945) begint de folder van de expositie "Bilderstreit" in het museum Voorlinden waar we vandaag zijn geweest. In zekere zin was het een weerzien, in 1986 hebben we zijn werk voor het eerst in Nederland gezien in het Stedelijk, Amsterdam. Toen ook al imposante schilderijen die alleen al vanwege hun kolossale formaat bedreigend overkwamen.
Bijna veertig jaar is er verstreken sinds die eerste kennismaking en sindsdien heb ik de publicaties en documentaires gevolgd en daardoor ben ik altijd op de hoogte gebleven van de werken die Kiefer maakte, maar het oog in oog staan met zijn kunst is toch weer spectaculairder dan verwacht. Dat is vrijwel altijd zo: je ervaart het pas echt als je er fysiek voor staat. Zeker in het geval van Kiefer moet je de kleuren en de textuur zien, ruiken en (als het zou mogen...) kunnen aanraken.
Er was opvallend veel nieuw werk, meerdere werken uit 2023 zelfs. Als een bezetene blijft deze bijna tachtigjarige kunstenaar doorwerken. Directeur Suzanne Swarts leidde zelf een groep rond vandaag en ik kon flarden van de gesprekken opvangen die ze had met de groep. Ze sprak over de zeer betrokken en plezierige samenwerking met de kunstenaar tijdens het voorbereiden en inrichten van de tentoonstelling. En -anders dan de imposante werken doen vermoeden- dat Kiefer een aimabel, zachtaardig mens is.
Voor één installatie moest de vloer van Voorlinden aangepast worden omdat het niet berekend was op het gewicht; 10 ton! Een ander werk Der Morgenthau plan nam een hele zaal in beslag. Er is een zandbodem aangebracht waarin koren/strohalmen gestoken zijn. Op het eerste gezicht lijkt het of Kiefer échte halmen heeft gebruikt, maar uit de beschrijving blijkt dat iedere halm bestaat uit metaal met doek omwikkeld en met gips en verf/bladgoud bewerkt.
Dat Kiefer sterk beïnvloed is door bepaalde kunstenaars is geen geheim en ook duidelijk zichtbaar. Met name de geest Vincent van Gogh en ook Joseph Beuys (vriend en mentor) is overduidelijk. In de installatie "Winterreise" -een kijkdoos ter grootte van een klaslokaal- is de invloed van Beuys bijna voelbaar.
Twee keer zijn we door de hele expositie gewandeld en ik werd er steeds stiller van. Eenmaal thuis heb ik bewust mijn atelier even gemeden, ik kan nu eenmaal niet naar een expositie van een grootmeester in de kunst gaan zonder te denken en tegen mezelf te zeggen: "stop er maar mee, het wordt nooit wat met je."